Miecz obosieczny
Interes i dobro istoty ludzkiej
są ważniejsze od interesu
społeczeństwa i nauki
- Europejska Konwencja Bioetyczna -
Od 1956 roku, kiedy to Tijo i Levan określili prawidłową liczbę chromosomów człowieka, powstał i bardzo intensywnie zaczął się rozwijać
nowy dział genetyki - cytogenetyka kliniczna. Jej celem było analizowanie relacji pomiędzy genotypem a fenotypem, a w szczególności wyjaśnienie etiologii
wielu schorzeń, dotąd niedostatecznie poznanej.
Cytogenetyka znalazła zastosowanie zwłaszcza w pediatrii oraz w położnictwie i ginekologii. Należy
podkreślić, że już po trzech latach od odkrycia prawidłowej liczby chromosomów człowieka, francuski pediatra Jerome Lejeune i jego współpracownicy jako
pierwsi dokonali odkrycia trisomii 21 pary chromosomów, będącej przyczyną choroby Downa (mongolizmu). Odkrycie to zostało szybko potwierdzone w innych
pracowniach. Po niedługim czasie, w miarę doskonalenia technik badawczych i powstawania coraz większej liczby pracowni cytogenetycznych - a co się z tym
wiąże - przeprowadzania coraz większej liczby badań kariotypów dzieci, stwierdzono wiele różnych nieprawidłowości strukturalnych chromosomów, mających
swe odbicie w fenotypie i stanowiących odrębne jednostki chorobowe.
Jednakże dokładniejsze poznanie zaburzeń chromosomalnych i wprowadzanie
badań prenatalnych dla wielu stało się pokusą do ich nadużywania - mówiąc wręcz - do eksterminacji nienarodzonych dzieci.
Paweł Zuchniewicz w swoim artykule "Niebezpieczny przeciwnik" w nr 12/2002 opisuje niezwykłą historię profesora Jerome'a Lejeune'a -
francuskiego lekarza, który odkrył przyczynę choroby Downa.
Profesor Jerome Lejeune kochał swoich pacjentów i z równie delikatną, współczującą miłością odnosił się do ich rodziców. Rozumiał ich
trudną sytuację, strapienie i ból. Swoją pełną odpowiedzialności postawą podnosił ich na duchu i dodawał odwagi. Z podobną konsekwencją wielokrotnie
występował publicznie wobec planów wprowadzenia we Francji ustawy zezwalającej na aborcję nieuleczalnie chorych dzieci. Mówił: Nie można nikogo
chronić przed nieszczęściem popełniając zbrodnię oraz: Nie przynosi się ulgi w cierpieniu jednego człowieka, zabijając innego. W swoich
przeciwnikach budził zarówno szacunek, jak i agresję. W okresie nasilonej walki zredagował "Deklarację lekarzy francuskich", która głosi, że umyślne
przerwanie ciąży z powodów eugenicznych lub w celu rozwiązania konfliktu moralnego, ekonomicznego lub społecznego nie jest działaniem lekarskim.
Do końca życia profesor Lejeune zdecydowanie występował przeciwko aborcji i bronił prawa do życia wszystkich - także dzieci z poważnym defektem
genetycznym. U schyłku życia odkrywca przyczyny choroby Downa stwierdził ze smutkiem, że nigdy nie opublikowałby wyników swoich badań, gdyby wiedział,
do czego one będą służyć. Wyrażał także obawę o dalsze losy swoich podopiecznych i generalnie dzieci upośledzonych umysłowo, którym jako lekarz i
naukowiec poświęcił swoje życie.
Dziesięć lat temu pożegnała Profesora paryska Notre - Dame, wypełniona po brzegi jego pacjentami. Trzeba jednak dodać,
że rozpoczęte przez profesora Lejeune'a dzieło żyje po jego śmierci. Założona w Paryżu Fundacja Jerome'a Lejeune'a finansuje badania rozpoczęte przez
Profesora i wspiera leczenie dzieci z upośledzeniem umysłowym. Pozostawił po sobie także stowarzyszenie, przychodzące z pomocą przyszłym matkom,
znajdującym się w trudnej sytuacji.
Historia profesora Lejeune'a pokazuje, jak wielką odpowiedzialność moralną ponoszą naukowcy, całe społeczeństwa
i każdy człowiek, jako odrębna jednostka - odpowiedzialność wobec Stwórcy za otrzymany dar.
© Maria Chełmińska, styczeń 2004r.